‘Hoewel ik veel mensen ken die mijn povere arbeid gering achten en zeggen
dat ik alleenmaar traktaatjes en Duitse prekenmaak voor eenvoudige leken,
laat ik mij daardoor toch niet ontmoedigen. Als God zou willen geven dat
ik in mijn hele leven met al mijn moeite slechts één leek tot nut zou mogen
zijn, dan was ik al tevreden en zou ik God danken, en liet ik daarna gewillig
al mijn boekjes varen.
Ik wil van harte en met genoegen iedereen de eer gunnen grotere dingen te
doen dan ik doe, en zal mij echt niet schamen om voor eenvoudige leken in
het Duits te preken en te schrijven. Als wij tot nu toe meer ons best gedaan
hadden Duits te gebruiken, en het voortaan ook wilden doen, zou dát voor
de algemene Christenheid nuttiger zijn dan al die hoogdravende boeken
en strijdvragen, die op de hogescholen alleen onder geleerden behandeld
worden.
Voor mij is het juist genoeg, ja, meer dan genoeg, dat hier en daar enkele
leken mijn preken en geschriften willen lezen – en dat die zich dan ook
verootmoedigen uit de grond van hun hart.’
Volgorde van de Catechismus
Ik vond het niet eenvoudig om op een goede manier om te gaan met het verschil
tussen Luther en de Catechismus wat betreft de plaats van de wet. Luther be-
handelt in zijn eigen Catechismus de wet aan het begin. Zijn volgorde is: Gebod,
Geloof, Gebed.
De Heidelbergse Catechismus behandelt de wet kort in het eerste stuk, maar
vooral en uitgebreid in het derde stuk. De volgorde is: Gebod, Geloof, (opnieuw)
Gebod en Gebed. Dit probleem werd opgelost toen ik in een van Luthers preken
het volgende las:
‘Zonder twijfel houden velen het ervoor, dat zij alles al ontvangen hebben
als ze hun ellende kennen – ja, als het alleen over het verstand ging: ik weet
dat ik een kind van de duivel ben. Maar daar hoort nog veel meer bij, want
u ziet hoe zij afvallig worden die veel spreken en schrijven over hun zonde.
Ons leven lang hebben wij nodig deze stukken te leren, want een christen is
die mens, die in de eerste plaats zichzelf kent [door het gebod], in de tweede
plaats zich aan Christus houdt [door het geloof], en in de derde plaats goede
werken doet [door de liefde].Welke werken dat zijn, leren de TienGeboden.
Wat daartoe nodig is te bidden, leert het Onze Vader.Dat zijn de drie stukken
die een mens tot christen maken.’
De volgorde die Luther hier noemt, komt dus geheel overeenmet de hoofdlijn van
de Heidelbergse Catechismus: Gebod, Geloof, Gebod en Gebed. Opmerkelijk is
