9789033130335

21 levensmoeheid.Het ging hemveeleer, zoals men aan het slot van dit boek kan lezen, om het aanschouwen van die heerlijkheid, die hij tijdens zijn leven op aarde in het geloof reeds zag en had. De heerlijkheid Gods in Christus. Een eeuwige rust. De plaats waar die eeuwige rust wordt geno- ten noemt Luther soms de ‘hemel’. Hij doet dat zijns ondanks. Want hij zegt ook wel dat die plaats helemaal geen naam heeft, en dat zij niet een ‘zwaluwennest’ hierboven is. Het is een wat zwak punt in Luthers onderwijs. Zijn avondmaalsleer, verdedigd tegenover deGereformeerden, heeft hemhier parten gespeeld. Hij kon niet aanvaarden dat de hemel een plaats is, waarheen Christus is opgevaren, omdat, naar zijn overtuiging,Christus’ vlees en bloed, hoe dan ook, in het Avondmaal tegenwoordig zijn.Daarin zit een diepe waarheid, maar Luther kwam er niet geheel uit. Hij blijft in zijn spreken over de ‘hemel’ tweeslachtig. Calvijn heeft Luthers diepste geloofsovertuiging op dit punt later overgenomen, en tegelijk gecorrigeerd. Christusprediking Niemand die dit boek leest zal eraan kunnen ontkomen een diepe indruk op te doen van Luthers rijke Christusprediking. Voor zulk een prediking heeft hij zich ook bepaald niet geschaamd; tegenover Rome niet, maar ook tegenoverDwepers enGeestdrijvers niet.Tegenover niemand! Ergens zegt Luther: Wij preken steeds over wat Christus voor ons gedaan heeft. Er staat in heel dit boek niet één bladzijde die daarmee in tegenspraak is. Elders zegt hij: Alleen de kennis van Christus maakt iemand tot een christen.Men kan van alles doen en van alles hebben,men kan een christen héten, men kan de naam van een zeer heilig mens dragen, en toch niet een christen zijn. Beslissend is of men Christus kent. En alleen uit het Woord kan Hij gekend worden, waarbij Luther in het bijzonder denkt aan het geprédikteWoord. In zijn verwijzen naar Christus is Luther zeer radicaal. Zijn Christusprediking was een exclusieve. Paulus wilde niet anders weten dan Jezus Christus en Die gekruisigd (1 Korinthe 2:1-2). Luther zegt: Hij preekte de gekruisigde God, en een andere God is er ook niet. De God die Joden,moslims en heidenen aanroepen en aanbidden, is de ware God niet, het is een God zónder Christus. Zulk een God bestaat