9789033130335

19 voegt Luther eraan toe, dat allen die het gepredikteWoord horen geloven, maar wij zeggen wel: velen . Niemand zal dus het uiterlijke, gepredikte Woord mogen verachten. Gods Geest doet Zijn werk daardoor. Zo bleef Luther aan het front staan. Dan hier, dan daar, en soms bijna overal. Met de rechte leer is niet gemoeid een schoon bouwwerk van menselijk ver- nuft, maar veel méér: de rechte verkondiging van het Evangelie, de ware christelijke vroomheid. Een theologie van het kruis Het zal de lezers van dit boek opvallen dat Luther zich doorlopend zeer negatief over de ‘wereld’ uitspreekt. Een aantal uitspraken van Christus Zelf in Zijn gebed, heeft hem daartoe gebracht. Scherp is immers het onderscheid dat door Christus gemaakt wordt tussen degenen die Hij uit de wereld getrokken heeft, die Hij de Zijnen noemt én de wereld zelf. Toch is er nog meer aan de orde. Luther ervoer in zijn dagen de wereld als dreigend. Zij stond hem en de zijnen naar het leven. Zij haatte hem en vervolgde hem. Luther was een vogelvrij-verklaarde, door paus en keizer in de ban gedaan. Het is eigenlijk een wonder dat hij nooit het slachtoffer van de Inquisitie of van een of andere moordaanslag is geworden. Hij heeft zich daartegen wel in acht moeten nemen. Vandaar dat hij in 1530 met de Evangelischen die naar de Rijksdag te Augsburg gingen, niet verder mocht meereizen dan Coburg, en daar de gang van zaken moest afwachten. Onder de ‘wereld’ verstond Luther niet helemaal hetzelfde als wij eronder verstaan. Wij denken bij dit begrip aan een geseculariseerde wereld, een voor een groot deel atheïstische wereld. Zo was de wereld in Luthers dagen nog niet. Zij had nog de gedaante van een ‘christelijke’ wereld. Maar dat wil niet zeggen dat zij in haar geheel het Evangelie, zoals dat door Luther ontdekt was, accepteerde. Het was er verre vandaan. Juist degenen die in die christelijke wereld de grootste naamhadden, vooral de naamvan heiligheid, keerden zich het felst tegen het Evangelie vanGods genade in Christus. Bij hen stuitte de Reformatie op de felste tegenstand. Er heeft in die tijd en ook nog later heel wat bloed gevloeid. Toen Luther zijn boek schreef, of beter gezegd: zijn preken hield, waren al meerderen