De eenvoudige Heidelberger

16 26. Halverwege de preek zei hij: ‘Ik stap nu over op de Heidelbergse Catechis- mus’ 4 en vervolgens ging hij in op de vragen 75, 76 en 81. Een ander voorbeeld betreft een preek over de wolk- en vuurkolom. Kohlbrugge leidt deze preek in met eerst stil te staan bij vraag en antwoord 47, om daarna over te gaan tot de verklaring van Exodus 13:20-22. 5 Deze voorbeelden zijn met diverse andere aan te vullen. Het mag duidelijk zijn dat deze preken niet opgenomen zijn. In deze bundel namen we uitsluitend díé combinatiepreken op, waarin de tekst van de Catechismus nadrukkelijk aan de orde komt. De lezer dient te bedenken dat het leeuwendeel van deze oorspronkelijk in het Duits uitgesproken preken niet berust op handschriften van Kohlbrugge zelf of op gedrukte teksten die hij geautoriseerd had, maar op stenografische verslagen van kerkgangers die onder zijn gehoor zaten. Een van hen was ds. J. Künzli, Kohlbrugges opvolger. 6 In de jaren 1856-1860 en 1870-1875, toen hij nog hulpprediker was in Elberfeld, zat hij veel onder Kohlbrugges gehoor en tekende hij verschillende van de door hemgehouden preken op. Kohlbrugge was hiervanweliswaar niet afkerig,maar wildewél dat dit in geval van publicatiewerd vermeld. Dit laatste blijkt uit een schrijven van 5 maart 1872 aan de heer Kol: Ik verzoek u om er allen bij Kemmer op aan te houden dat hij op den rug van het titelblad der leerredenen, die hij van mij uitgeeft, laat zetten of met een streepje papier laat opkle- ven: ‘Deze leerredenen zijn geïmproviseerd en eerst gedurende het uitspreken opgeteekend, hetgeen de lezer bij hunne beoordeeling in gedachte gelieve te houden’. 7 Ed. Böhl merkt over de preken van zijn schoonvader op: ‘Menmoet twee tijdper- ken bij dr.Kohlbrugge onderscheiden. In de eerste, van 1846-1854, schreef hij het merendeel van zijn preken uit, en liet vrienden toe ze in de Duitse en Hollandse taal te laten drukken, ten dele bewaarde hij ze zelf in manuscript. In het tweede tijdperk, ongeveer vanaf 1854, schreef Kohlbrugge zijn preken zelden uit; maar ze werden door de handen van vrienden nageschreven en door hem nagezien. 4. Amsterdamsch Zondagsblad , 21 maart 1897 nr. 12. 5. Schriftauslegungen (7.Heft).Predigt über dieWolken- und Feuersäule 2.Mose 13,20-22,Gehalten am 24. Januar 1858, vormittags. 6. J.Künzli, 27 juni 1834Winterthur - 23mei 1901 Elberfeld.Volgens Kohlbrugges aantekeningen ging hij voor het eerst voor in de NRG op 28 december 1856. Hij wordt dan zijn hulpprediker tot 18 november 1860. Bijna tien jaar later, op 10 juli 1870, tot aan Kohlbrugges dood, is hij opnieuw zijn hulppredikant. Na zijn verscheiden volgt hij Kohlbrugge op in Elberfeld. 7. Archief Kohlbrugge port. 13 brief 136.