Helder en klaar - deel 1

13 t e n g e l e i d e Ten geleide S PREKEN NADAT HIJ GESTORVEN IS. Deze uitdrukking wordt nogal eens gebruikt als het gaat over boeken of preken van overleden predikanten. Deze woorden passen zeker bij het hoofdwerk van Wilhelmus à Brakel: de Redelijke Godsdienst . Het was trouwens ook zijn bedoeling dat hij nog lang na zijn overlijden door middel van zijn boeken zou blijven spreken. Hij zag zijn ambt van predikant immers als ‘heilig, voortreffelijk en noodzakelijk’ met het oog op het eeuwige welzijn van zijn medemensen. Maar ook een predikant leeft maar kort. Hij kan in zijn werkzame leven maar weinig mensen bereiken. Door de uitvinding van de boekdrukkunst is dat anders geworden. Daarom waardeerde Wilhelmus à Brakel deze uitvinding. Hij schreef: ‘Nu kan één enkele leraar een heel volk, ja, wel de hele wereld over prediken, en dat eeuwen lang na zijn dood.’ Dat besef was voor hem een stimulans: ‘Met blijde bereidwilligheid grijp ik deze gelegenheid aan om ook nog lang na mijn dood te prediken en dat voor heel Nederland.’ We zijn inderdaad nog steeds in staat om ruim drie eeuwen na zijn dood zijn Redelijke Godsdienst te lezen. Het valt in drie delen uiteen en telt meer dan tweeduizend pagina’s. Al tijdens À Brakels leven werd het boek positief gewaardeerd. Zijn ambtgenoot dominee Abraham Hellenbroek, die in 1711 de rouwpreek hield naar aanleiding van het overlijden van Wilhelmus à Brakel, sprak over een bijzonder werk dat heel nuttig is. Het was vooral krachtig wat betreft de geestelijke praktijk. Hellenbroek was duidelijk: ‘Ieder huisgezin behoort het te bezitten.’ Waarom sprak dit boek, dat vaak herdrukt is, zo aan? Hellenbroek verwees al naar de geestelijke praktijk. In het boek is een zielzorger aan het woord. Het bevat geen saaie uiteenzetting van de bijbelse leer, het hart van de schrijver klopt erin. Naast diepe geestelijke zaken komen ook onderwerpen zoals de schepping aan de orde. En dat allemaal op een manier waaruit blijkt dat À Brakel de kerkganger op het oog had. Om die reden wordt de Redelijke Godsdienst ook wel een populaire dogmatiek genoemd. De schrijver gaf ook een praktisch advies hoe het boek gelezen kan worden. Het was niet alleen bedoeld om individueel te lezen, maar ook – en misschien wel vooral – om er in leeskringen over door te praten. À Brakel schreef: ‘Vorm