Het zien op Jezus

15 T EN GELEIDE Isaäc Ambrosius (1604-1663) Zo bekend als de naam van Isaäc Am- brosius in de oren klinkt – men denkt de eerste ogenblikken meestal aan de kerkvader Ambrosius – zo onbekend is zijn levensloop. Robert Halley, een auteur die zich intensief met hem heeft bezig ge- houden, moest in 1869 schrijven dat het te betreurenwas datmennietmeer over hem wist. Latere onderzoekingen vulden nog wel bepaalde leemtes op, maar er bleven onduidelijkheden in de levensgeschiede- nis. 1 In grote lijnen kan het volgende worden meegedeeld. Isaäc Ambrosius (of Isaac Ambrose, zoals zijn eigenlijke naam luidt) werd naar alle waarschijnlijkheid rond 1604 geboren als de zoon van de predikant van Ormskirk in Engeland. De geboortedatum is niet meer bekend; wel de datum waarop hij gedoopt werd, dat was 29 mei 1604. Op zeventienjarige leeftijd ving Ambrosius zijn theologische studie aan in Oxford. Na afgestudeerd te zijn werd hij in 1627 bevestigd in het plaatsje Castleton inDer- byshire. Vier jaar zou hij daar blijven. In 1631werdhij een vande vier rondreizende predikanten van de koning in Lancashire, waarbij hij zich in Garstang vestigde. Van daaruit vertrokhij rond1640naar Preston waar hij veertien woelige jaren het Woord zou prediken. Ook Ambrosius heeft daar zijn deel gehad aan de vervolgingen van de puriteinen. Drie keer heeft hij in de gevangenis gezeten: in november 1642, in maart 1643 en ten slotte nog in april en mei van het jaar 1649. Daarnaast waren er nog de burgeroorlogen waarvoor ook Preston niet gespaard bleef. De reacties hierop waren heftig en de moeiten die ook Ambrosius aangedaan werden door plaatsgenoten gingen ten slotte zover, dat hij zich genoodzaakt zag om naar Garstang terug te keren. Daar predikte en schreef hij totdat hij zich in 1662 niet wenste te onderwerpen aan de zogenaamde ‘Act of uniformity’, een acte waarin de presbyterianen alle rech- ten ontnomen werden, de Covenants in Schotland afgezworen en de ceremoniën van de Anglicaanse kerk verplicht werden gesteld. Wie zich niet onderwierp, werd afgezet en vervolgd. Eén van de ongeveer 2400 predikanten die dit lot onderging is Isaäc Ambrosius geweest. Evenals zijn tijdgenoten Richard Baxter en John Bunyan weigerde ook hij de macht van de overheid in kerkelijke zaken aan te nemen 1. Een goed artikel over Ambrose is te vinden in Dictionary of National Biography. Verder zijn gegevens over hem te vinden in: – E. Calamy, An abridgment of Mr. Baxter’s history of his life and times, London 1702, p. 407, 408. – E. Calamy, The nonconformist’s memorial; being an account of the lives, sufferings and printed works of the two thousand ministers ejected from the church of England, chiefly by the Act of Uni- formity (...), vol. II, London 1802, p. 362, 363. – R. Halley. Lancashire: its Puritanism and Nonconformity, vol. II, Manchester/London 1869, p. 194-204. – U. Milo Kaufmann, The Pilgrim’s Progress and traditions in Puritan Meditation, New Haven/ London 1966, p. 121.