9789033130267

12 we iets terug van de gestalte van bijvoorbeeld Ezra en Daniël: ‘ Wij heb- ben gezondigd, en hebben onrecht gedaan, en goddelooslijk gehandeld.’ Duidelijk blijkt in dit boek de waarheid van het woord van de Prediker: ‘Enerlei wedervaart den rechtvaardige en den goddeloze.’ Beiden heb- ben geleden, zwaar geleden soms, onder de oorlogsomstandigheden. Er was echter wel een heel groot verschil. Voor de ‘rechtvaardigen’ die in de oorlog omkwamen,was het sterven deweg tot het leven.Anderenwerden soms wonderlijk bewaardmidden in het oorlogsgeweld.DeHeere verliet de Zijnen niet, ook niet in de bangste omstandigheden. De titel van dit boek is dan ook een verwijzing naar Psalm 118 vers 17. Wat ook opvalt is dat sommigen duidelijk het gruwelijke en antichris- telijke karakter van het nazidom hebben ingezien, soms al heel vroeg. Enerzijds waren zij ervan overtuigd dat verootmoediging en buigen onder Gods oordelen noodzakelijk was. Anderzijds beseften zij ook dat ze zich niet mochten onderwerpen aan het goddeloze nazibewind, dat zich onder meer vergreep aan de beminden om der vaderen wil. Mensen als J. van Bochove, ds. J. Kars en anderen hebben zich actief beziggehou- den met het verzet. In dit boek komt ook naar voren hoe de Heere verschillenden van Zijn kinderen heeft voorbereid opwat er zou gaan gebeuren, soms al jaren voor het uitbreken van de oorlog. In Genesis 18 vers 17 lezen we dat de Heere zegt: ‘Zal Ik voor Abrahamverbergen, wat Ik doe?’ Dat gold in zekere zin ook voorMientje Vrijdag en anderen in dit boek beschreven personen. Er zijn er ook van Gods kinderen geweest die mochten weten dat Hitler de oorlog verliezen zou. Meerderen (onder anderen Betje Duijzer te Brakel en ouderling C.J. Schot te Tholen) werden bepaald bij Psalm 110 vers 6: ‘Hij zal verslaan dengene die het hoofd is over een groot land.’ Mientje Vrijdag mocht vanuit Gods Woord licht ontvangen over de toe- komst van de Kerk. Door alles heen zou de Heere Zijn Kerk bouwen, uit Jood en heiden: ‘InUwe trouw, zo gunstig toegezeid, zal elk geslacht, ja ’t eind der eeuwen, delen.’Dat geeft verwachting, ook voor de Kerk in 2020. Klaaswaal, 2 maart 2020 B. Hooghwerff